بخش نخست گفت‌وگو درباره وضعیت تئاتر دانش‌آموزی این روزهای مدارس هفته گذشته منتشر شد اینجا بخوانید.
وحیدرضا قناعتیان، کارشناس تئاتر است و از نزدیک با فعالیت‌های هنری در آموزش و پرورش آشناست. او در ادامه حرف‌هایش از حال و روز جشنواره‌های دانش‌آموزی و راهکارهایی برای پیشرفت و استقبال از این هنر گفته است. بخش پایانی این گفت‌وگو را بخوانید.
آیا آموزش و پرورش در زمینه گسترش تئاتر دانش‌آموزی کوتاهی می‌کند یا دانش‌آموزان و خانواده‌ها مانند گذشته تمایلی به فعالیت هنری فرزندشان در مدرسه ندارند؟
قناعتیان: آموزش و پرورش خیلی بیشتر از اینها باید فعالیت‌های تئاتر را جدی بگیرد، برای اینکه اگر در آموزش و پرورش کشورهای دیگر هم مطالعه کنید، متوجه می‌شوید که تئاتر در کلاس‌های درس آنها جریان دارد و به‌عنوان یک امر جدی تلقی می‌شود، البته در کل جامعه‌شان همین‌طور است. در فیلم‌ها و سریال‌ها هم اگر نگاه کنید، می‌بینید که در بسیاری از این کشورها، دیدن تئاتر برای خانواده‌ها یک امر طبیعی است و حتماً جزو تفریحاتشان است. البته که در آن کشورها سالن‌های متعدد تئاتر وجود دارد. به هر حال، تئاتر در آموزش و پرورش ما، برآیندی است از تئاتر در جامعه ما. یعنی تئاتر در جامعه ما آن‌طور شاید و باید بین مردم و در سبد هزینه روزمره وجود ندارد. کما اینکه سینما هم این‌گونه است. البته آموزش و پرورش قدم‌هایی برداشته است و هفته سرود و جشنواره‌های این‌گونه را در مدارس جدی می‌گیرند و حتی برای برگزیدگانی که در مسابقات هستند یک سری امکانات را فراهم می‌کنند. شاید این دانش‌آموزان سفیرانی باشند که تئاتر را از مدرسه به خانه‌های خود ببرند و خانواده‌ها هم بتوانند راجع به این ماجرا بیشتر فکر کنند. امیدوارم تئاتر در آموزش و پرورش به حدی جدی گرفته شود که در کلاس‌های درس، بروز و ظهور پیدا کند، به عبارت دیگر، تئاتر جزو زنگ‌های مدرسه شود و نظام آموزشی، دین‌اش را به پرورش ادا کند. به عقیده من در حال حاضر بیشتر آموزش وجود دارد و اندکی پرورش. اگر دانش‌آموزان در مدرسه، فعالیت‌های فرهنگی و هنری را بیشتر جدی می‌گرفتند و مدارس ما هم این فعالیت‌ها را جدی می‌گرفت، بسیاری از این مسائل و مشکلات در همین فعالیت‌های جمعی و گروهی حل می‌شد.
آموزش و پرورش در حال جدی گرفتن انجمن‌های هنری است
در حال حاضر چه فعالیت‌ها و برنامه‌هایی در آموزش و پرورش برای گسترش این هنر در نظر گرفته شده است؟
قناعتیان: بخشی از فعالیت‌هایی که می‌توان در دفاع از آموزش و پرورش شمرد، وجود کانون‌های فرهنگی و تربیتی است. دلیل آغاز به کار کانون‌ها این است که دانش‌آموزان بتوانند در آنجا به فعالیت‌های فرهنگی و هنری بپردازند. البته که تا حدودی تغییر در ساختار آنها و نوع استفاده دانش‌آموزان از فضاها باعث می‌شود که حضور دانش‌آموزان را در کانون‌ها بیشتر ببینیم. من شاهد هستم که این روزها آموزش و پرورش در حال جدی گرفتن انجمن‌های هنری در کانون‌های فرهنگی و تربیتی است و کتاب‌های انجمن‌های مختلف را تألیف و به کانون‌ها ارسال کرده که مربیان بتوانند آن انجمن‌ها را تشکیل دهند، یعنی اساس‌نامه‌ای نوشته شده که انجمن نمایش دانش‌آموزی و انجمن فیلم کوتاه دانش‌آموزی دارای چه چارچوبی باشد و چه کارهایی باید انجام دهد. اما هر چقدر هم این فعالیت‌ها وجود داشته باشد، تا ما نمود آنها را در رفتارهای دانش‌آموزان و در استفاده از فعالیت‌های فرهنگی و هنری نبینیم، نمی‌توانیم بگوییم مؤثر و مثبت عمل شده است. من فکر می‌کنم امسال که گام دوم انقلاب و چهل‌سالگی انقلاب اسلامی را جشن می‌گیریم و به مرحله بعد می‌رویم، هنر به‌صورت کلی در کشور ما آن‌طور که باید و شاید جایگاه خود را پیدا نکرده است. شما ببینید کشورهای دیگر تا چه اندازه صنعت سینما را در خدمت ایدئولوژی به کار می‌گیرند و دنیا را با فعالیت‌های هنری تسخیر کرده، و بهره‌برداری می‌کنند.
سال‌های نه چندان دور، جشنواره‌های هنری دانش‌آموزی رونق خوبی داشت. در حال حاضر جشنواره‌های تئاتر دانش‌آموزان در کشور چه وضعیتی دارند؟
قناعتیان: امسال سی و هفتمین جشنواره فرهنگی و هنری دانش‌آموزان بر پنج گرایش هنرهای نمایشی، آوایی، دستی و تجسمی، آفرینش‌های ادبی شعر و داستان و فضای مجازی برگزار شد. این جشنواره در تهران و در پردیس تئاتر تهران که در حال حاضر یکی از پیشرفته‌ترین فضاهای تئاتری کشور ما است، برگزار شد. در چهار گرایش نمایش صحنه‌ای، عروسکی، نمایشنامه‌خوانی و نقالی این جشنواره برگزار شد. البته جشنواره فیلم کوتاه دانش‌آموزی هم برگزار شد و اساتید درجه یک فعال در زمینه تئاتر کودک و نوجوان در این جشنواره در کنار دانش‌آموزان بودند.
اساتیدی که به فکر تئاتر دانش‌آموزی هستند
به نظر شما آیا اساتید و فعالان هنر تئاتر، دغدغه تئاتر دانش‌آموزی دارند؟
قناعتیان: چند تن از اساتید همواره در کنار دانش‌آموزان بودند و به آنها کمک می‌کردند. افرادی مانند داوود کیانیان که همیشه پشتوانه‌ای برای تئاتر دانش‌آموزی بوده، مسلم قاسمی که در ایران هم زندگی نمی‌کند، اما هر زمانی که تئاتر دانش‌آموزی به او احتیاج داشته باشد، در کنار دانش‌آموزان حاضر بوده است. حسین فدایی‌حسین، منوچهر اکبرلو، کوروش زارعی، کریم اکبری‌مبارکه، امیر مشهدی‌عباس، مجید قناد، رحمت امینی، مهدی قلعه، مسئول تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر، گلزار محمدی، مسئول انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر، آزاده انصاری، فریبا رئیسی، افسانه هنرور، سیما آقایی، مژگان بنی‌هاشمی امیر سلطان‌احدی، مهدی کاکاوند، سلمان فرخنده، گیتی قاسمی، میترا رفیعی همراه تئاتر دانش‌آموزی هستند که یا در حال داوری آثار هستند یا در حال برگزاری کارگاه‌های آموزشی. جالب این است که آموزش و پرورش تنها به برگزاری جشنواره هم قناعت نکرده و در این سال‌ها شاهد هستیم که سعی می‌کند محتوای مورد نیاز دانش‌آموزان را تولید کند. مثلاً در جشنواره سی و هفتم، 12 نمایشنامه دانش‌آموزی و چهار مجموعه نقالی وجود داشت. این روزها نقالی در آموزش و پرورش و در بین دانش‌آموزان خیلی طرفدار پیدا کرده است، که البته نیاز به محتوا دارد. امسال شاهد هستیم که چهار مجموعه نقالی به تفکیک مقطع دانش‌آموزان تحت عنوان «نقل راویان» توسط انتشارات منادی تربیت به چاپ رسیده که معلمان و دانش‌آموزان علاقه‌مند می‌توانند آن را تهیه کنند.
به نظر شما نحوه تعامل آموزش و پرورش با هنرمندان تئاتر و سینماگران چگونه باید باشد تا به رشد بینش هنری دانش‌آموزان کمک کند؟
قناعتیان: من فکر می‌کنم آموزش و پرورش باید اولیا را ملزم کند که دانش‌آموزان را به دیدن هر فیلمی در سینما نبرند و از طریق کارشناسان در وزارت آموزش و پرورش انتخاب کنند که کدام‌یک از این فیلم‌ها برایشان مناسب هستند و اسامی آنها را در هر فصلی اعلام کنند و دانش‌آموزان آن فیلم‌ها را ببینند. قطعاً چنین کاری به جریان اقتصادی سینما کمک می‌کند و باعث می‌شود که سینماگران بیشتر به ساخت فیلم‌هایی روی بیاورند که مورد نیاز آموزش و پرورش است.
گفت‌وگو از هنگامه ملکی
نظر شما